De Jalón (Xaló) vallei of Val de Pop ligt westelijk van Moreira en ongeveer 10 km het land in achter de plaatsen Benissa en Teulada. Het is onderdeel van de Levante (Valencia – Alicante) de landstreek aan de oostkust van Spanje die ook bekend staat om de wijnproductie. De vallei staat bekend om de amandel- en olijfbomen, rozijn- en wijnproductie. Je komt op de route nog veel ‘riurau’s’ tegen. Deze kleine functionele bedrijfspanden met drie of meer bogen, worden gebruikt om het gehele jaar druiven te kunnen drogen. De riurau’s zijn zeer kenmerkend voor de streek van de Marina Alta. Veel van de nog bestaande panden worden gerestaureerd en er bestaat werkelijk een riurau’s route in de vallei. De bogen staan in de richting van de zon en de veelal aanwezige zeewind versneld het droogproces en zorgt ervoor dat bacteriën en kwaadaardige schimmels niet de overhand krijgen. Vroeger werd bleek gebruik (lligiu) om het proces extra te versnellen door de rozijnen poreuzer te maken en sneller te laten drogen. Later werd de as van amandel vermengd met kalk en water en in aarden potten geplaatst. Liggend in een afvoergat in de bodem met een ronde opening naar boven. Het wordt vervolgens gekookt en geblancheerd en langzaam afgekoeld om vervolgens verder te drogen op rieten matten in de riurau. Deze afvoergaten zijn nog te bewonderen in de verschillende bodega’s. Het verklaart mede het grote aantal amandelbomen die in februari in bloei staan en bloesems de vallei prachtig roze kleuren.
Het verschil tussen gele en donkerbruine rozijnen wordt veroorzaakt door de behandelmethode, de droogtijd en het gebruik van bleek (chloride) of potas (kaliumcarbonaat), beter bekend als zout. Tijdens het drogen blijven veel vitamines en mineralen behouden, alleen de vitamine C gaat verloren. Groene rozijnen worden aan de struik gedroogd, beschermd door een papieren zak of net. Dit maakt de smaak meer fruitig en is minder zoet.
Het drogen van fruit is een aparte conserveringsmethode, het vochtgehalte neemt met circa 75% af en het zuur in de vruchten wordt geneutraliseerd door het hoge suikergehalte. Deze conserveringsmethode voorkomt dat bacteriën en schimmels op het fruit overleven. Vergelijk dit bijvoorbeeld met de beroemde Amarone wijnen waarvan de druiven een korte tijd worden gedroogd voordat het verder fermenteert en wijnpers in gaat.
Biologisch gedroogd fruit is, als het goed is, niet gezwaveld en gesuikerd. Er wordt geen gif gebruikt voor het vernietigen van insecten, in plaats daarvan wordt het gedroogde fruit met hoge druk behandeld voor hetzelfde effect. Veel rozijnen worden met zonnebloem geolied om ze mooier te laten schijnen, minder hard te maken en niet te laten klonteren. Toch heb ik hier wel aardig wat bordjes gezien in verschillende wijngaarden met een doodshoofd om te laten zien dat er gif gespoten is en je beter geen druifje kan plukken.
Het drogen van de druiven tot rozijnen is ooit geïntroduceerd door de Moren en later een belangrijk handelsproduct geworden voor de zeevarende naties. De vallei staat ook bekend om de zoete witte en rode wijnen van de Moscatel en Mistella druiven. De Garnacha druif wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de rode en rosé wijnen. De Merlot wordt ook aangeplant evenals de Chardonnay, Syrah en Cabernet Sauvignon en Tempranillo. De Merlot wordt gebruikt voor gemakkelijke huiswijnen die je zo uit het vat kunt tappen voor weinig, geleverd in kunststof 2 liter flessen. Een hele andere smaak dan die uit de Bordeaux maar zijn nog wel als Merlot te herkennen. Wat zoeter. De druivensoorten kun je in de gehele vallei vinden op zonneterrassen met de kenmerkende lage grondstruiken. De warmte aan de wijnterrassen wordt ‘s nachts nog lang afgegeven en de grote druppels ochtenddauw zorgen voor extra vocht. Je merkt dat het ’s avonds wat klammer wordt maar de zeewind geeft wel de nodige verkoeling in de beschutte vallei door de bergen.
De laatste jaren trekken er meer wijnliefhebbers en toeristen naar de vallei voor een bezoek aan een van de leuke plaatsjes van het achterland zoals Lliber, Jalon, Alkalali, Murla en Castel dell Castells dat op circa 500m hoogte ligt. De Moorse invloeden zijn nog steeds zichtbaar en de rivier Rio Jalón, de levensader van de vallei, slingert langs deze dorpen. De zoete witte en rode dessertwijnen uit deze regio worden als de beste van Spanje gezien, maar ook daarbuiten zeer gewaard.
Ik heb drie proeverijen geklaard bij de wijncoöperatie Virgin Probein Jalon, Bodega Pepe Mendoza in Lliber en bij La Cooperativa Agrícola Sant Vicent Ferrer in Teulada. Virgin Probe is bezocht op zaterdag, gelijktijdig met een bezoek aan de markt die van 10.00 – 14.00 wordt gehouden. Het was enorm druk met wijnliefhebbers of laten we eerlijk zijn toeristen die afkijken bij de lokalen (voor weinig geld veel tafelwijnen kopen). Te druk op zaterdag maar de bodega geeft wel een goed overzicht van de wijnen uit de vallei. Het is een grote coöperatie van 400 wijnboeren met een gezamenlijk 400 hectare aan wijngrond. Verschillende wijnen geproefd en alleen de gelimiteerde versie van de 1962 versie gekocht plus de desertwijn en lokale olijfolie. Tip, een andere dag bezoeken of ga naar 1 van de kleinere bodega’s of maak een afspraak bij wijngoed Pepe Mendoza.
Wijnproeven met de eigenaar op het wijngoed in Llíber. Hier wordt gewerkt en geëxperimenteerd aan ecologische verantwoorde wijnen. Sommige ongefilterd en geen of weinig sulfiet. Zes wijnen geproefd met Pepe in de Bodega die alle tijd nam en zijn filosofie uiteenzette. Er is ook nog een wijngoed in L’Alfàs del Pi (Enrique Mendoza) welke op afspraak te bezoeken valt. De voorkeur ging uit naar de Pepe Mendoza Agricola Blanc. Een fijne witte blend uit 2018 van de uva’s Moscatel, Alejandria, Macabeo en Airén. Gefermenteerd met lokale wilde gist sur lie (sobre lias). Deze wijn heeft zowel het karakter van de mediterrane zee, de inheemse bergen en de rode droge grond. De Elveneno is van 100% Monastrell en heeft 95 Parker punten gekregen. Een premium wijn en de trots van de bodega.
Het wijngoed ligt mooi en de proeverij is in een oude riurau. Zeer sfeervol. De Endoza familie verbouwt ecologisch verantwoord en experimenteert met verschillende rassen en blends. Voor een rondleiding en wijnproeverij in L’Alfàs del Pi (Enrique Mendoza) zul je op tijd moeten boeken. Je kunt bellen of mailen. Het aantal wijnliefhebbers die de wijngaard willen bezoeken is groot en helaas voor mij deze vrijdag vol geboekt. Ik werd nog wel persoonlijk teruggemaild met een verzoek op een nader tijdstip maar zit ik dan helaas weer achter de laptop in Den Haag. Pepe en Enrique zijn bekend in Spanje en hebben verschillende internationale waarderingen gekregen.
De laatste proeverij was wat dichter bij ons huis in Moraira: La Cooperativa Agrícola Sant Vicent Ferrer in Teulada. Hier kon alles geproefd worden en van de eerste witte kreeg ik toch wel een kaakzuurfractuur van een scherpe azijn soortige droge wijn waarvan ik me afvroeg of dit überhaupt wijn was. Maar de zoete dessertwijn Dola Vin Sereno was heerlijk en toch ook wat Merlot uit het vat getapt. Een leuke bodega, laagdrempelig en gemakkelijk aan te rijden.
Verder bij een aantal supermarkten gekeken naar aanbod en prijzen. Wat is Spanje toch nog steeds een fantastisch wijnland met uitstekende wijnen waar je in Nederland minstens twee keer zoveel voor betaald. Nou gaat het mij niet om de prijs maar meer de beleving en het gevoel. Maar eerlijk gezegd, toch ook wel fijn als je creditcard hanteerbaar blijft! Ik heb de neiging van alles wat te kopen en dat kan aardig oplopen. (In 2017 in Piëmont, Alsace en Bourgogne ook leuke wijntour gehad ;))
Via het web bestellen is misschien toch wel gemakkelijker maar ik neem toch maar wat graag fysieke en organoleptische aandenkens mee.
Moraira, Calpe, Denia en Altea ken ik van wat jaartjes geleden toen het nog wat kleinschaliger was. Hoofdzakelijk nog vissers- en culturele plaatsjes van mediterraine schoonheid. De urbanisatie in Moraira gelukkig laagbouw maar het aantal villa’s met zwembaden is enorm. Het ligt nog steeds prachtig.
Gisteren was hier de presentatie van de Vuelta 2019 die morgen op 24 augustus start in Torrevieja en hier een dag later door de Jalon vallei slingert door de wijnvelden.
Calpe is een tweede Benidorm geworden en in Benissa hadden mijn ouders bijna een Parador gekocht ‘La Cometa’ met een enorme wijnkelder. Toen wilde ik pertinent niet mee verhuizen en vond het stappen in Noordwijk en Leiden belangrijker. Ik ben er jaren niet meer geweest totdat ik het een paar jaar geleden aan m’n kinderen wilde laten zien. Nu hink ik op dezelfde gedachten als mijn ouders toen. De oudste studeert inmiddels af aan de Hogere Hotelschool (Hospitality Management) in Den Haag en loopt stage bij een ICT startup in Amsterdam. De jongste gaat naar 5 vwo. De passie voor wijn wordt in het gezin gedeeld en deze ook van huis uit meegekregen. Wat gaat de tijd belachelijk snel en het is een kunst om je tijd goed te benutten. Het is een juiste balans vinden tussen werk, hobby, ambities en tevredenheid.
De toeristen? Tja, het is nog steeds een grote inkomstenbron van geheel Spanje. Af en toe toch wel tergend om luidruchtige Nederlanders of Engelsen tegen te komen die denken dat de Costa’s nieuwe koloniën zijn. Aan de andere kant, moet je je daar druk over maken? Ga de Costa’s bekijken vanaf de zee, trek de bergen of valleien in of ontspan op het strand of bij je huis met zwembad. Bezoek een van de talrijke musea, bodega’s of bibliotheken en geniet van de vrijheid. Ik merk wel weer dat als je uit je normale habitat wordt gehaald de geest gestimuleerd wordt met ideeën en misschien belangrijker, het vermogen tot realisatie! Zolang je gezond bent!
Spanje is niet voor niets de nr 1 Top of the Class in Quality of Life (research HSBC Expat explorer )